Programy motywacyjne z użyciem instrumentów finansowych (pochodnych) a przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania

Szef Krajowej Administracji Skarbowej analizuje wnioski o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego, przekazywane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Dotyczy to wniosków, w których elementy opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego uzasadniają przypuszczenie, że mogłyby one być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem przepisów klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

W przypadku uznania, że przedstawiany we wniosku schemat działania mógłby skutkować wydaniem decyzji z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania ze względu na występowanie przesłanki sztuczności działania, nakierowanego głównie na osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, Szef KAS wydaje opinię, która dla organu interpretacyjnego stanowi podstawę do odmowy wydania interpretacji indywidualnej. W dotychczasowej praktyce wykonywania tego zadania uwagę zwraca zauważalna liczba wniosków o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, w których podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych dążą do uzyskania wyjaśnień przedstawiając stan faktyczny (lub zdarzenie przyszłe) wskazujący, w opinii Szefa KAS, na możliwość zastosowania przepisów o przeciwdziałaniu unikania opodatkowania. Dotyczy to zapytań mających za przedmiot ocenę skutków podatkowych na płaszczyźnie kreowanych przez pracodawców tzw. Programów Motywacyjnych.

Analiza opiniowanych w tym zakresie przez Szefa KAS spraw pozwala stwierdzić, że niektóre stosowane przez pracodawców programy motywacyjne przyjmują następujące ogólne założenia:

• Pracodawca przyznaje pracownikom, uczestnikom programu motywacyjnego, należącym z reguły do kadry zarządzającej przedsiębiorstwa, instrument finansowy (instrument pochodny) w postaci prawa do otrzymania w przyszłości kwoty pieniędzy, której wysokość uzależniona będzie od osiągnięcia przez przedsiębiorstwo np. wybranych wskaźników finansowych, wyników wzrostu sprzedaży, produkcji.
• Uczestnik programu motywacyjnego nabywa tego rodzaju instrument finansowy nieodpłatnie lub za symboliczną opłatą.
• Po upływie ustalonego okresu, w którym uczestnik „Programu Motywacyjnego" pozostawał pracownikiem przedsiębiorstwa, następuje rozliczenie instrumentu finansowego poprzez wypłatę pracownikowi kwoty pieniędzy.
• Wypłata wynagrodzenia zostaje zatem sztucznie podzielona na dwa działania, co przedstawiono na schemacie.

Cechą charakterystyczną wskazanych wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej jest to, że zredagowane są zgodnie z podobnym, powtarzającym się schematem zarówno opisu działania Programu Motywacyjnego, jak i stawianych pytań dotyczących zastosowania przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa PIT) oraz własnego stanowiska wnioskodawcy. Wskazuje to na możliwość korzystania przez podatników z opracowanych profesjonalnie gotowych schematów działania, których wdrożenie poprzedzane jest rekomendacją uzyskania interpretacji indywidualnej, potwierdzającej możliwość uzyskania domniemanej „oszczędności" podatkowej.

Szef KAS informuje, że zajmuje w takich sprawach stanowisko wskazujące na występowanie uzasadnionego przypuszczenia możliwości zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania z zastrzeżeniem, że ocena ta następuje na podstawie ogólnego opisu przedstawianego przez zainteresowanego we wniosku o wydanie interpretacji.

Ocena okoliczności tego rodzaju spraw wskazuje na motywy sztucznego działania, poprzez tworzenie konstrukcji instrumentów finansowych (instrumentów pochodnych), w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. Polega ona na reklasyfikacji wynagrodzenia ze stosunku pracy - o charakterze nagrody pieniężnej - opodatkowanego wg progresywnej skali podatkowej stawką do 32%, do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych, w celu zastosowania stawki 19%. Tego rodzaju działanie, polegające na wypłacie rozliczeń pieniężnych na podstawie umów zawieranych w ramach „Programów Motywacyjnych", zawartych pomiędzy organizatorem a uczestnikami programu, ukierunkowane może być zatem na obniżenie stawki podatku dochodowego od osób fizycznych do 19% dla tej części wynagrodzenia, która w zeznaniu rocznym mogłaby podlegać opodatkowaniu 32% stawką podatku. Tak uzyskana korzyść podatkowa może zostać uznana za sprzeczną z celem i przedmiotem ustawy PIT. Celem ustawodawcy było bowiem opodatkowanie części dochodów uzyskiwanych de facto ze stosunku pracy wyższą stawką w sytuacji przekroczenia przez podatnika ustalonego progu dochodów w okresie rozliczeniowym oraz pobieranie zaliczek na podatek w ciągu roku podatkowego.

Przyjmowane w przedmiotowej sprawie przez Szefa KAS stanowisko znajduje także aprobatę w orzeczeniach sądów administracyjnych, np. wyrok WSA w Poznaniu z 30 maja 2017 r., sygn. akt I SA/Po 493/17 (orzeczenie nieprawomocne), wskazujących że przedstawiony schemat działania wypełnia ramy uzasadnionego przypuszczenia możliwości zastosowania przepisów klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Osoby składające wnioski o wydanie interpretacji indywidualnej, zawierające opisany schemat działania, powinny liczyć się zatem z możliwością odmowy wydania interpretacji przez Dyrektora KIS powołującego wskazaną wyżej argumentację.

Źródło MF