Oznacza to, iż przedsiębiorstwo w swoich działaniach powinno kierować się nie tylko chęcią zysku, ale również uwzględniać potrzeby innych podmiotów funkcjonujących w otoczeniu przedsiębiorstwa, tj. działać zgodnie z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). Konsekwencją popularyzacji idei społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw jest tworzenie maksymalnej wartości dla społeczeństwa oraz zapobieganie i łagodzenie niekorzystnego oddziaływania na otoczenie, w tym środowisko naturalne. Osiągnięcie tego celu wymaga zatem zaangażowania każdej sfery aktywności przedsiębiorstwa. Jednym z obszarów, w którym jest realizowana koncepcja CSR jest działalność inwestycyjna. Inwestowanie społecznie odpowiedzialne stało się w ostatnich latach coraz bardziej powszechną strategią inwestycyjną zarówno w kręgu inwestorów indywidualnych, jak i podmiotów instytucjonalnych.
Pojęcie społecznej odpowiedzialności inwestycyjnej
Eurosif (The European Sustainable Investment Forum) to Europejska Organizacja do spraw Zrównoważonego Inwestowania, która zajmuje się monitorowaniem rynku społecznie odpowiedzialnych inwestycji. Według Eurosif inwestowanie społecznie odpowiedzialne (Sustainable and Responsible Investing SRI) jest to szerokie pojęcie obejmujące zarówno etyczne, odpowiedzialne, zrównoważone inwestycje i wszelkie inne formy inwestowania, w ramach których inwestorzy łączą swoje cele finansowe z kwestiami związanymi ze środowiskiem, społeczeństwem i ładem korporacyjnym.
Zakres podstawowych obszarów tematycznych społecznie odpowiedzialnego inwestowania obejmuje – podobnie jak w przypadku koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu – aspekty środowiskowe (environment – E), społeczne (social – S) i związane z ładem korporacyjnym (governance – G). Czynniki te są określane jako ESG.
W ramach koncepcji SRI wyróżniają pięć głównych obszarów, na których koncentrują się społecznie odpowiedzialni inwestorzy:
- obszar związany z warunkami pracy – zapobieganie wykorzystywaniu dzieci do pracy, respektowanie praw człowieka, przestrzeganie norm BHP, sprawiedliwe wynagrodzenia, doskonalenie i rozwój kwalifikacji;
- zorientowanie na dobro społeczne – aktywna postawa wobec społeczności lokalnych (dialog społeczny), wolontariat, działalność charytatywna, współpraca z organizacjami pozarządowymi;
- ochrona środowiska – programy recyklingowe, redukcja efektu cieplarnianego, wspieranie technologii mających na celu uniezależnienie się od nieodnawialnych zasobów;
- etyka w działalności gospodarczej – nienaruszanie założeń uczciwego handlu, monitoring jakości, dialog z partnerami biznesowymi, bezpieczeństwo produktów i usług zarówno dla ludzi, jak i środowiska;
- wartości kulturowe i religijne – bojkotowanie produktów firm związanych z hazardem, pornografią, produkcją i dystrybucją broni, zapobieganie ewentualnej korupcji.
Strategie stosowane w społecznej odpowiedzialności inwestycyjnej
Wyróżnić można następujące strategie inwestycyjne stosowane przed inwestorów postępujących zgodnie z zasadami inwestowania społecznie odpowiedzialnego:
- wykluczenie etyczne (ethical exclusion) – polegające na eliminacji z portfela inwestycyjnego podmiotów ze względu na kryteria natury etycznej, dotyczy to przede wszystkim podmiotów z pewnych branż, np. przemysł zbrojeniowy;
- selekcja pozytywna (positive screening) – która polega na poszukiwaniu podmiotów zaangażowanych w obszarze społecznej odpowiedzialności i/lub oferujących ekologiczne produkty i usługi oraz włączaniu emitowanych przez nie instrumentów finansowych do koszyka inwestycyjnego;
- rangowanie aktywów (best-in-class) – polegające na klasyfikowaniu dostępnych aktywów inwestycyjnych na podstawie kryterium zaangażowania ich emitentów w społeczną odpowiedzialność biznesu, a następnie włączanie do portfela inwestycji podmiotów wiodących w swojej branży czy też klasie aktywów inwestycyjnych;
- selekcja sektorowa (pioneer screening/thematic investment propositions) – w której ma miejsce dobór do koszyka inwestycyjnego instrumentów emitowanych przez podmioty funkcjonujące na podstawie CSR, należące do wybranego sektora lub też tworzenie portfela inwestycyjnego z instrumentów emitowanych przez podmioty poszukujące rozwiązań w zakresie globalnych problemów cywilizacyjnych;
- selekcja normatywna (norm-based screening) – polegająca na eliminowaniu w procesie inwestycyjnym tych instrumentów, których emitenci nie respektują regulacji normatywnych i standardów wypracowanych przez organizacje międzynarodowe takie jak np. ONZ czy UNICEF;
- przestrzeganie podstawowych wartości (simple screens/simple exclusions) – polegające na wykluczaniu z inwestycji wybranych sektorów np. produkcja broni a także wykluczaniu podmiotów/krajów nierespektujących podstawowych praw człowieka;
- zaangażowanie (engagement) – które opiera się na wywieraniu wpływu przez zarządzających portfelem głównie za pomocą dialogu oraz polityki nadzoru korporacyjnego na przedsiębiorstwa celem zachęcenia ich do zaangażowanie się w praktyki odpowiedzialnego biznesu;
- integracja (integration) – polegająca na trwałym włączeniu przez zarządzających portfelem kryteriów dotyczących praktyk odpowiedzialnego biznesu do analizy finansowej i oceny inwestycji.
Społecznie odpowiedzialne inwestycje w Polsce
Polski rynek inwestycji społecznie odpowiedzialnych znajduje się w początkowej fazie rozwoju. Analizy empiryczne wskazują, że rozwój tego segmentu rynku finansowego jest ściśle powiązany z zamożnością kraju, mierzoną poziomem jednostkowego PKB. W krajach o wysokim poziomie wskaźnika kwestie odpowiedzialności społecznej są istotniejsze niż w krajach biedniejszych, w których podstawowe znaczenie ma stopa zwrotu (rentowność).
/WiedzaiPraktyka
/wip