Metody pomiaru płynności finansowej w praktyce

Podstawą funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu płynności finansowej. Natomiast jej celem jest zapewnienie zdolności do bieżącego regulowania przez firmę zobowiązań, a także bezpiecznego stopnia zadłużenia oraz wypłacalności.

Dobra rentowność, jak to zostało już zasygnalizowane, nie gwarantuje zawsze dobrej płynności finansowej. Może wystąpić sytuacja, gdy dane przedsiębiorstwo osiąga zysk, lecz nie jest w stanie terminowo ściągać swoich należności. Nie mniej wysoka i stabilna rentowność prowadzi zazwyczaj w dłuższym okresie do poprawy płynności finansowej.

Dowiedz się jakie są przyczyny braku płynności finansowej

Przyczyną braku płynności finansowej są najczęściej:

• zbyt liberalna polityka wobec odbiorców (nadmierne wydłużanie terminów płatności),
• spóźnione staranie o kredyty bankowe,
• nieoczekiwane bankructwo jednego z głównych odbiorców,
• słabsza pozycja wobec dostawców w zakresie negocjowania wydłużonego terminu płatności za zakupione towary i materiały.

Istnieją dwie metody pomiaru płynności finansowej:

• metody statyczne (oparte na danych bilansowych),
• metody dynamiczne (oparte na rachunku przepływów pieniężnych).

Metodami pomiaru płynności finansowej częściej wykorzystywanymi w praktyce są metody statyczne. Opierają się one na wskaźnikach płynności, które wylicza się z wykorzystaniem danych dotyczących aktywów obrotowych i zobowiązań bieżących. Powyższe dane są dostępne w bilansie danej jednostki.

Statyczne badania płynności opierają się na trzech podstawowych wskaźnikach płynności:

1. wskaźniku płynności bieżącej (WPB),
2. wskaźniku płynności szybkiej (WPS),
3. wskaźniku środków pieniężnych (WSP).

Wskaźnik płynności bieżącej

Wskaźnik płynności bieżącej wylicza się zgodnie z następującym wzorem:

WPB = (aktywa bieżące)/(pasywa bieżące)

W skład aktywów bieżących wchodzą: zapasy, należności, środki pieniężne wraz z krótkoterminowymi papierami wartościowymi.

Do bieżących pasywów zaliczają się zobowiązania krótkoterminowe oraz krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe, wymagane w ciągu roku od dnia bilansowego.

Oceniając wysokość powyższego wskaźnika, należałoby w pierwszej kolejności porównać jego wysokość z wartościami z poprzednich okresów w celu określenia tendencji zmian. Wzrost wartości wskaźnika oznacza poprawę płynności. Jeżeli natomiast z roku na rok następuje jego systematyczny spadek, sytuacja taka świadczy o pogarszającej się płynności.

Przyjmuje się również, że teoretyczny optymalny poziom wskaźnika w normalnych warunkach powinien wahać się w granicach 1,5–2,0. Mimo wyznaczonych teoretycznych ram trzeba też pamiętać, że optymalny poziom wskaźnika płynności finansowej zależy również od specyficznych warunków działania przedsiębiorstwa oraz cyklu inkasa należności i regulowania zobowiązań. Na przykład firma produkcyjna, w której cykl produkcyjny jest długotrwały, powinna wykazywać wskaźnik płynności najlepiej w okolicy 2, gdyż tylko taki poziom może zagwarantować jej dostateczne bezpieczeństwo płynności.

Wskaźnik płynności szybkiej

Wskaźnik płynności szybkiej wyliczany jest wg następujące formuły:

Wskaźnik ten, w odróżnieniu od wskaźnika płynności bieżącej, nie bierze pod uwagę poziomu zapasów, które są traktowane jako najmniej płynny element aktywów bieżących bilansu. 

Zaletą tego wskaźnika w porównaniu ze wskaźnikiem płynności bieżącej jest też fakt, że niektóre zapasy (np. długotrwała produkcja w toku), mimo charakteru aktywów obrotowych, nie podlegają zamianie na gotówkę w krótkim terminie. W takim przypadku wskaźnik płynności bieżącej może dawać nie do końca prawdziwy obraz płynności finansowej przedsiębiorstwa w sytuacji, kiedy konwersja zapasów na gotówkę może mieć charakter długoterminowy.

Teoretycznie przyjmuje się, że bezpieczny poziom wskaźnika płynności szybkiej powinien kształtować się w granicach 1,0–1,2, czyli poziom aktywów obrotowych (bez zapasów) powinien nieznacznie przewyższać poziom bieżących zobowiązań.  Ponadto podobnie jak w przypadku poprzedniego wskaźnika pożądana jest jego stabilna lub rosnąca tendencja w czasie.

Wskaźnik środków pieniężnych

Wskaźnik środków pieniężnych uzyskujemy z następującej formuły:

Wskaźnik ten pozwala ocenić, w jakim stopniu dane przedsiębiorstwo jest w stanie bezzwłocznie uregulować swoje bieżące zobowiązania z wykorzystaniem jedynie środków pieniężnych i ich odpowiedników, czyli w jakim stopniu przedsiębiorstwo jest w stanie natychmiast uregulować swoje zobowiązania. Jego optymalny poziom powinien kształtować się w granicach kilku lub kilkunastu procent, gdyż zakłada się, że przeciętnie taka ich wysokość powinna wystarczyć do natychmiastowej zapłaty zobowiązań. Wyższy poziom wskaźnika jest nieuzasadniony chociażby z tego względu, że utrzymywanie nadmiernych zasobów gotówki w przedsiębiorstwie nie jest korzystne pod względem braku ich dochodowości w porównaniu z chociażby realizowaną produkcją.

PRZYKŁAD

Poniższa tabela zawiera elementy aktywów i pasywów przedsiębiorstwa ABC. Na podstawie danych finansowych należy policzyć wskaźniki płynności bieżącej, szybkiej oraz wskaźnik środków pieniężnych i dokonać ich oceny.

W celu oceny płynności finansowej policzone zostaną trzy rodzaje wskaźników płynności. Po podstawieniu do odpowiednich wzorów wartość wskaźników będzie następująca:

Wnioski:

1. W roku 1 wszystkie wskaźniki płynności kształtują się na dobrym, niemal książkowym, poziomie.
2. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej oraz wskaźnik płynności szybkiej w roku 2 ulega jeszcze bardziej poprawie w porównaniu z rokiem 1, co należy ocenić pozytywnie, z wyjątkiem wskaźnika środków pieniężnych, który nieznacznie się obniża. Jednak w roku 3 już wszystkie wskaźniki się obniżają, co świadczy o pogorszeniu płynności finansowej. Największemu względnemu obniżeniu ulega wskaźnik płynności szybkiej na skutek dynamicznego spadku poziomu należności przy jednoczesnym wzroście zobowiązań bieżących, co może wskazywać na potencjalne problemy z regulowaniem zobowiązań w niedalekiej przyszłości.
3. Dość duża rozpiętość pomiędzy wskaźnikiem płynności bieżącej i szybkiej świadczy o relatywnie wysokim poziomie zapasów. Dalszej analizie powinny być poddane zatem zapasy, pod kątem możliwości ich szybkiego zbytu i zamiany na należności bądź środki pieniężne.
4. Wskaźnik środków pieniężnych z roku na rok się obniża, jednak utrzymuje się cały czas na satysfakcjonującym poziomie.

Podsumowując, należy stwierdzić, że w ciągu 3 lat poziom płynności przedsiębiorstwa wahał się, z tendencją do pogorszenia w roku 3. Szczególnie niepokojąca może być skala spadku wskaźników płynności w roku 3, szczególnie wskaźnika płynności szybkiej.

Uzupełnieniem statycznej analizy płynności może być również analiza dynamicznej płynności finansowej. Analizę tę przeprowadza się z wykorzystaniem danych z rachunku przepływów pieniężnych, sporządzanych przynajmniej raz w roku ze sprawozdaniem finansowym. Na ich podstawie kalkuluje się następujące wskaźniki:

• wskaźnik wydajności gotówkowej oraz
• wskaźnik wystarczalności gotówkowej.

Przykładowe wskaźniki wydajności i wystarczalności gotówkowej

Przeczytaj również:

Analiza i kontrola płynności przedsiębiorstwa

Rentowność i płynność - pomiar zintegrowany

Płynność finansowa firmy w zmieniającym się świecie

Przy ocenie powyższych wskaźników należy przede wszystkim wziąć pod uwagę zmianę ich wielkości w czasie oraz porównanie ich wysokości na tle innych przedsiębiorstw, najlepiej z takiej samej branży. Istnieje generalna zasada, że im wyższy jest poziom ww. wskaźników, tym sytuacja płatnicza przedsiębiorstwa jest korzystniejsza. Literatura nie precyzje jednak granicznych wartości optymalnej wielkości wskaźników. Ich oceny należy dokonywać przy uwzględnieniu specyfiki działalności danego przedsiębiorstwa.